مدرسه‌ای به نام آقای «دلاواله»| چه کسی نخستین بار تهران را به شهر چنارها تشبیه کرد؟
تاریخ انتشار: ۱۶ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۷۴۳۸۶۱
همشهری آنلاین_حسن حسن‌زاده: عبارت‌های «تهران، شهر چنارها» بارها در منابع مکتوب تکرار شده و حتی به گفت‌وگوهای روزمره تهرانی‌ها هم راه پیدا کرده است. اما چه کسی برای نخستین بار تهران پردار و درخت را به چنارستان یا شهر چنارها تشبیه کرد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به تهران عهد صفوی سفر کنیم؛ به روزگاری که دست تقدیر پای یک جهانگرد و سفرنامه‌نویس ایتالیایی را به تهران باز کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ماجرای ساخت و نامگذاری مدرسه ایتالیایی پیترو دلاواله در خیابان فرمانیه را باید در ماجرای ساخت باغ‌سفارت ایتالیا در همین خیابان جست‌وجو کرد. زمانی که «کامران‌میرزا» فرزند ناصرالدین‌شاه باغ وسیع محدوده‌آبادی حصار بوعلی را خرید وآبادی جدیدی به نام او در همسایگی حصاربوعلی متولد شد و به تدریج سنگ بنای تولد محله فرمانیه هم در جوار کامرانیه نهاده شد.
زمانی می‌گوید: «پس از فوت کامران میرزا در سال ۱۳۰۷ دخترش باغ پدری را به عبدالحسین فرمانفرما، نوه عباس میرزا و از رجال پرنفوذ دوره قاجار فروخت. عبدالحسین فرمانفرما هم پس از مدتی این باغ را به پسر ارشدش فیروز میرزا نصرت‌الدوله و از رجال سیاسی دوره پهلوی اول بخشید. وقتی فیروز میرزا نصرت‌الدوله، وزیر خارجه رضا شاه مورد غضب شاه قرار گرفت و به طرز مشکوک در سمنان به قتل رسید، خانواده‌اش از ترس مصادره باغ پدری، آن را به سفارت ایتالیا فروختند.»
از همان دوران تا امروز این باغ در اختیار سفارت ایتالیاست و عمارت‌ها و بناهای داخل باغ هم پس از مرمت حفظ شده‌اند. در ضلع شمال باغ سفارت ایتالیا مدرسه‌ای ساخته شد که هنوز هم همان بنای اولیه را حفظ کرده و در خیابان فرمانیه توجه رهگذران و عابران را به خود جلب می‌کند. زمانی ادامه می‌دهد: «ایتالیایی‌ها برای کارمندان و کارکنان سفارت، در ضلع شمال باغ سفارت مدرسه‌ای ساختند و نام پیترو دلاواله را برای آن انتخاب کردند. علاوه بر تحصیل ایتالیایی‌های تهران در این مدرسه، اکنون مدرسه پیترودلاواله یکی از مهم‌ترین و معتبرترین مراکز آموزش زبان ایتالیایی در تهران به شمار می‌رود.»
ملاقات با شاه عباسنامی که ایتالیایی‌ها روی مدرسه ایتالیایی محله فرمانیه گذاشته‌اند با تاریخ تهران گره خورده است. پیترو دلاواله یکی از نجیب‌زادگان، جهانگردان و سفرنامه‌نویسان ایتالیایی بود که در سفرش به ایران در دوران صفویه اطلاعاتی ارزشمند از بسیاری شهرهای ایران از جمله تهران آن روزگار ثبت کرده است.
زمانی می‌گوید: «پیترو دلاواله سفرهای زیادی به ممالک خاورمیانه از بیت‌المقدس تا عراق و ایران داشت. او در کتاب سفرنامه پیترو دلاواله از مهم‌ترین دلایل سفرش به ایران می‌نویسد؛ از آنجایی که عثمانی‌ها در جنگ‌ها مسیحیان بسیاری را کشته و رفتار مناسبی با آنها نداشتند، دلاواله پس از شنیدن اخبار مقاومت و ایستادگی شاه عباس صفوی در برابر سپاه عثمانی برای دیدار با پادشاه صفوی مشتاق شد. او در سفری به بیت‌المقدس رفت، سپس راهی عراق شد و در مقصد بعدی راه ایران را در پیش گرفت. معروف است که دلاواله پس از آگاهی از رشادت سربازان ایرانی در برابر سپاه عثمانی و عزم پادشاه صفوی برای مقابله آنها، بسیاری از سران و رهبران مسیحی را برای کم‌کاری و بی‌توجهی‌شان نسبت به آزار دیدن مسیحیان سرزنش کرد.
دلاواله چنان از مقاومت شاه عباس صفوی در برابر سپاه عثمانی به وجد آمده بود که بهانه سفرش به ایران جور شد. او در دلایل سفرش به ایران آورده که حتی می‌خواست پس از ملاقات با شاه‌عباس، شانه به شانه سربازان ایرانی در جنگ با سپاه عثمانی حضور داشته باشد.»
سفر به تهران با کاروان شاه عباسدلاواله در سفر به ممالک مختلف خاورمیانه از بیت‌المقدس به قسطنطنیه، سپس به عراق و در نهایت به ایران سفر کرد و وقایع مختلفی که در سفرها تجربه کرده بود را به رشته تحریر درآورد. اما سفرش به ایران برای دیدار با شاه عباس در اصفهان به گونه‌ای رقم خورد که گذرش به دیگر شهرهای ایران افتاد و این میان چند صفحه‌ای از سفرنامه‌اش را هم به تهران دوران صفوی اختصاص داد. زمانی می‌گوید: «دلاواله پس از ورود به ایران راهی اصفهان شد تا با شاه عباس دیدار کند. در آن زمان شاه عباس به فرح‌آباد ساری سفر کرده بود و دلاواله هم به ناچار مسیر شمال کشور را در پیش گرفت.
او پس از ملاقات با شاه عباس همراه با کاروان شاه صفوی به اصفهان برگشت. کاروان در مسیر اصفهان به تهران رسید و سفرنامه‌نویس ایتالیایی فرصتی برای گشت‌وگذار در تهران پیدا کرد.» اگرچه تنها چند صفحه از سفرنامه دلاواله به تهران اختصاص دارد اما او در همین صفحات اطلاعاتی ارزشمند از تهران روزگار صفوی ارائه کرده است. زمانی ادامه می‌دهد: «کاروان شاه‌عباس بیرون شهر اتراق کرده بود و دلاواله به تنهایی از دروازه شمیران که آن زمان در محدوده پامنار فعلی قرار داشت وارد شهر شد. دلاواله در سفرنامه‌اش آورده است که تهران باغ‌های فراوان و چنارهای پرشمار و قطوری دارد که چند مرد تنومند لازم است تا دست‌هایشان را دور چنار حلقه کنند.»
شهر چنارهادر اهمیت سفرنامه پیترو دلاواله برای تهران همین بس که این کتاب دومین سفرنامه‌ای است که یک سفرنامه‌نویس خارجی در آن به تهران پرداخته‌اند. نخستین سفرنامه‌ای که در آن به تهران اشاره شده است را «کلاویخو» سفیر پادشاه اسپانیا در قرن نهم هجری به رشته تحریر درآورده که البته در آن به جزئیات زیادی از تهران پرداخته نشده است.
اما شاید مهم‌ترین ویژگی سفرنامه دلاواله توجه نویسنده آن به چنارهای تهران باشد. دلاواله نخستین کسی است که به تهران لقب چنارستان یا شهر چنارها داد و پس از او این عبارت به تدریج سر زبان‌ها افتاد. زمانی می‌گوید: «در ترجمه‌های مختلفی که از کتاب سفرنامه دلاواله به ایران وجود دارد به عبارت تهران شهر چنارها یا چنارستان اشاره شده است. اگرچه در قدمت چنارهای شمیران و تهران که از نمادهای هویتی شهر به شمار می‌روند شکی نیست اما نخستین منبع مکتوبی که تهران را به شهر چنارها لقب داده، سفرنامه دلاواله ایتالیایی است. دلاواله در بدو ورود به تهران از دروازه شمیران در شمال تهران آن روزگار وارد شهر شد.
براساس سفرنامه پیترو دلاواله، اطراف دروازه شمیران یا همان محدوده پامنار کنونی پر از باغ‌های انبوه و درختان چنار تنومند بود.» سفرنامه دلاواله نه تنها از این نظر که تهران را شهر چنارها نامید و به تدریج این نام برای تهران رایج شد اهمیت دارد، بلکه اطلاعات ارزشمند دیگری هم ارائه کرده است. زمانی ادامه می‌دهد: «سفرنامه‌نویس ایتالیایی به حضور چند خانواده مسیحی در تهران عهد صفوی اشاره کرده که در مدت حضورش در تهران با آنها ملاقات داشته است. این توصیفات کوتاه دلاواله نشان می‌دهد پیش از آنکه آقامحمدخان قاجار شمار زیادی از مسیحیان و ارامنه را به تهران بیاورد، چند خانواده مسیحی در تهران کوچک آن دوران زندگی می‌کردند.» دلاواله پس از بازگشت به ایتالیا درگذشت اما پسرانش دستنوشته‌های او درباره ایران را در قالب کتابی به نام سفرنامه پیترو دلاواله در قرن هفدهم میلادی منتشر کردند.
کد خبر 618775 برچسب‌ها همشهری محله درختکاری گیاهان و درختان شهر پایتختمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: همشهری محله درختکاری گیاهان و درختان شهر پایتخت مدرسه ایتالیایی سفرنامه نویس سفارت ایتالیا پیترو دلاواله سفرش به ایران زمانی می گوید سپاه عثمانی شاه عباس شهر چنارها مدرسه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۷۴۳۸۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برگزاری یادواره شهدای مدافع حرم و ۱۸۵ شهید عباس‌آباد در سلمانشهر
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مازندران، مسؤل مرکز مطالعات اطلاعات و امنیت کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این مراسم با گرامیداشت یاد و خاطره شهیدان گفت: رشادت‌ها و از خودگذشتگی شهدا برای همیشه در تاریخ ماندگار خواهد ماند.
سردار سرتیپ پاسدار دکتر حسن رستگار پناه افزود: خدمات ارزشمند شهدای گرانقدر در دفاع از ارزش‌های دینی و انقلابی خدماتی ارزشمند و بزرگ است که ما باید همواره قدردان نقش بی بدیل شهیدان در امنیت روز افزون جمهوری اسلامی ایران باشیم.
وی با اشاره به فتنه‌های دشمنان در ضربه زدن به انقلاب اسلامی تصریح کرد: دشمنان این نظام با طراحی‌ها و توطئه‌های مختلف یک روز با داعش و گروه‌های تروریستی تکفیری و روز دیگر با ایجاد فتنه، اغتشاش و ترویج فرهنگ بی حجابی و بد حجابی در داخل کشور را می‌آوردند و باید مردم ولایتمدار کشورمان بویژه جوانان و نوجوانان مومن ایران اسلامی هوشیار و با بصیرت باشند تا توطئه‌های آنان خنثی و نابود شود.
سردار سرتیپ رستگار پناه با تاکید بر آمادگی و اقتدار نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران، سپاه، بسیج و ارتش افزود: دشمنان در برابر قدرت نظامی ایران اسلامی ناتوان هستند و به همین سبب می‌کوشند از طریق جنگ نرم رسانه‌ای فرهنگی، بویژه فرهنگ ابتذال بی حجابی به کشور ضربه بزنند که باید در برابر آنان هوشیار باشیم.
وی ادامه داد: عملیات بزرگ و به یاد ماندنی وعده صادق در واقع پاسخ محکم و دندان شکن به تعرض رژیم کودک کش صهیونیستی به خاک ایران اسلامی بود.
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت